Phát hiện sớm tình trạng teo thực quản

Teo thực quản là dị dạng bẩm sinh do rối loạn trong quá trình phát triển phôi thai, thường đi kèm với các dị tật khác và có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Trong quá trình phát triển, nếu vách giữa khí quản và thực quản không tách hoàn toàn, sẽ dẫn đến teo thực quản, có thể có hoặc không có lỗ rò. Teo thực quản thường liên quan đến các dị tật như bệnh tim bẩm sinh và dị tật ở hệ tiêu hóa. Việc chẩn đoán cần thực hiện trước sinh và ngay sau khi sinh, dựa vào các dấu hiệu gián tiếp như mẹ đa ối và hình ảnh siêu âm không thấy dạ dày.

Nguyên nhân của teo thực quản bẩm sinh vẫn chưa rõ. Biểu hiện sớm của bệnh có thể không rõ ràng ngay sau sinh, nhưng khi trẻ bú lần đầu, có thể xuất hiện ho sặc, tím tái và nước bọt trào ra quanh miệng, gọi là “sùi bọt cua”. Nước bọt hoặc dịch dạ dày có thể vào phổi gây viêm phổi, khiến trẻ khó thở và tím tái. Nhiều trẻ cũng bị trướng bụng do khí trong đường tiêu hóa. Một số trường hợp được chẩn đoán trước sinh qua siêu âm. Nếu không được phát hiện kịp thời, trẻ có thể gặp biến chứng nghiêm trọng. Điều trị chủ yếu là phẫu thuật, vì vậy cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi thấy triệu chứng.

Trước phẫu thuật, cần hút dịch ở túi cùng thực quản để giảm nguy cơ trẻ hít dịch và gây viêm phổi, đồng thời giữ trẻ nằm đầu cao khoảng 30 độ. Phẫu thuật nhằm loại bỏ đường rò và khâu nối hai đầu thực quản; nếu hai đầu quá xa, có thể sử dụng đoạn ruột để ghép nối. Một phương pháp khác là đưa đầu trên thực quản ra cổ và mở thông dạ dày để trẻ ăn. Sau 6 tháng, tiến hành phẫu thuật tạo hình thực quản. Trẻ cần thở máy, ăn qua đường truyền tĩnh mạch, và theo dõi chặt chẽ tại khoa hồi sức cấp cứu. Mặc dù y học đã tiến bộ, tỷ lệ sống cho trẻ bị teo thực quản bẩm sinh cao hơn, nhưng trẻ có dị tật kèm theo thường sống thấp hơn. Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm đẻ non, nhiễm khuẩn, dị tật và viêm phổi.

Các biến chứng sau phẫu thuật teo thực quản bao gồm rò miệng nối, mềm sụn thanh quản, hít dịch tái diễn và tổn thương dây thần kinh khí quản. Biến chứng muộn có thể là trào ngược dạ dày thực quản, yếu khí quản và hẹp miệng nối. Nguy hiểm nhất là rò miệng nối, có thể dẫn đến tử vong do nhiễm khuẩn và suy hô hấp. Teo thực quản là dị tật nghiêm trọng, cần phát hiện và điều trị kịp thời, vì phẫu thuật rất phức tạp, đặc biệt với trẻ sinh non và nhẹ cân. Cha mẹ cần nắm vững kiến thức để phát hiện sớm và đưa trẻ đi khám kịp thời.

Phẫu thuật sớm giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng trẻ. - ThS. Trần Ngọc Hương.